شرح جزئيات بيماريهاي قلب از دیدگاه ابوعلی سینا "خفقان" (3)
درمان خفقان گرم
اگر خفقان گرم است و همراه ماده خلط گرم آمده است، آن را پاك سازي مي كني اگر ديدي كه بقايائي ازخلط باقي مانده و هنوز پاك سازي نشده است، ياخفقان گرم است و ماده اي همراه ندارد، درمان هر دو حالت دربه كار بردن دستورات زير است : بايد خوراك شخص خفقان زده مختصرو مفيد باشد مثلا : نان را در گلابي كه كمي شراب ريحاني در آن است تريدكند و بخورد . نان را با شربت سيب، يا باشورباي سيب، يا با دوغ تازه از مشك بيرون آمده، يا با دوغي كه بسيار ترش نباشد بخورد . كدو حلوايي ، سفيد مرزو ميوه هاي سرد بخورد خوب است. اگر شخص خفقاني، تحمل گوشت خو ردن داشت، گوشت جوجه مرغ و بويژه گوشت كبك، يا شورباي روغن گرفته جوجه ياكبك را بخورد . گوشت و شورباي جوجه وكبك براي خفقان ناشي از ماده سرد نيز مفيد است . اگرسوپ جوجه وكبك را همراه افشره هاي ميوه، آب غوره، سيب ترش و سركه تندزبان سوزكه گلاب و آب بيدمِشك بر آن پا شند و داروي مكيدني از آن آماده كنند و بيمار بمكد مفيد است . اگر تر ش ترنج ياليموبا چنين داروي مكيدني باشد دارو بهره رسان تر مي شود . اگر ديدي كه اشكال پيش آمدو التهاب رخ نمود، برفاب سرد ( یخ) را با گلاب مخلوط كن و بيمار جرعه جرعه بنوشد، شربت ميوه جات، شربت سيب شامي و امثال آن ها راجرعه جرعه بنوشد. اگر ديدي كه نياز به كافورهست، كافور را نيز با شربت ها و نوشيدنيها مخلوط كن، كافور را در آن ها حل كن، . شايد تنها در درمان چنين حالتي خفقان، ماست درمان باشد و به غير ماست احتياجي نداشته باشي . يك رطل تا دو رَطل ماست را غذاي بيمار قرار بده، و اگر خواستي كه ماست را با مغز نان تقويت كني مانعي ندارد. اگر ديدي كه نيروروبه كاهش است و بيمار خفقاني ناتوان است وازخاموش نمودن حرارت(ضعف) بيم داشتي كه ماست بيمار يا غذاي ديگري كه برايش تعيين كرده اي، ، تنها چاره همين است كه بتعديل كننده مزاج را مخلوط كني، مانند كبابه، هل بو يا (قاقُلَّه)، برگ تُرَنج و همچنين گَشنِيز و كافور نيز براي تعديل مزاج با غذاي بيمار باشند، مفيد است . اماگل گاوزبان، به كاربگير وباك نداشته باش كه نتيجه بدبدهد، در هر چه بيمار مي نوشديامي خوردگل گاوزبان بريزكه عادتا پزشكان همه اين كار را مي كنند و در درمان خفقان گرم گل گاوزبان گل سرسبد است . آب مقطرگل گاوزبان نيز همان تاثير خوب را در درمان خناق گرم دارد . يكي از داروهاي مفيد در درمان خفقان گرم، راوند چيني است كه چند روز پياپي هر روزه به وزن يك دِر هم راوند چيني را با آب سرد بخورند . در درمان بيمار خفقان گرم كوشش كن كه هوا تا ممكن است سرد باشد . هرگاه نوشيدني خواست، خوشبوها و بو كردني هاي خوشبوي كه با كافور همراهند و خوشبوهايي كه صندل در آن ها بكار رفته آماده باشند و اگر برنوشابه بيمار كمي شراب خوشبو بپاشندچه بهتركه بوي خوش آن كه همراه مشروب است به قلب برسد. اگر بيمار خفقان گرم از جاي سكونت خود به جاي سردسير منتقل شود، سلامت خويش را باز مي يابد . در درمان بيماري خفقان گرم نبايد فراموش كني كه ضماد سردي بخش را بر قلب بگذاري، ضمادي كه ازصندل و كافور و آب آ هنگران (آبي كه آهنگران آهن سرخ شده در آتش را در آن سرد مي كنند )، ضمادكافور و گل محمدي و تباشير و عدس نيز از ضمادهايي هستند كه بايد بر قلب داراي خفقان گرم گذاشت و بويژه اگردارنده قلب خفقاني گرم، تب داشته باشدضماد عدس و كافور و گل محمدي و تباشيرلازم است كه بر قلب گذارند . از داروهاي تركيبي كه در اين باره بهره رسانند دارويي است كه از كافور و زعفَران با شربت ترش ترنج با برگ تُرَنج سازند و قرص از آن درست مي كنند و بيمار از آن قرص ها مي خورد . داروي " مشك شيرين "و داروي " مفرح بارد"(شادكننده سرد ) در اين باره خوبند . داروي ديگري هست كه آزموده شده و بسيار گرم هم نيست و براي درمان خفقان گرم . بهره رسان است . نسخه اش اين است : تباشير چهار جزء، عود هندي، سك، هريك يك دِرهم، هل بو يا (قاقُلَّه)، ميخك، هريك يك دِرهم، كافور نيم درهم، كتيرا سه درهم، با آب ترنجبين مي سرشند و قرص مي شود، هر قرصي به وزن نيم درهم است.
درمان خفقان سرد
اگر خفقان قلب سببش ماده خلطي سرد است چنانكه قبلاً هم تذكر داديم بايد ماده را پاك سازي كني.
اگر خفقان از ماده خلط بلغمي رطوبتي و سرد است و خلط در طرف قلب باشد يا در معده قرار داشته باشد، داروي آزموده در درمانش اين است :
نسخه:
قارچ چمني به وزن نيم درهم، پيه هندوانه ابوجهل (حنظَل) به وزن يك دانگ، تربد يك دِرهم، مقل يكدانگ، مشك و زعفَران هريك يك طسوج، عود هندي به وزن يك دانگ، نمك نفتي به وزن يك چهارم درهم،كه داراي نوشيدني كامل عيار است .
اگر خفقان قلب سببش ماده خلط سودايي است، داروي آزمايش شده و خوب دارد كه از اين قرار است:
نسخه:
هليلِه سياه، هليلِه كابلي، هريك به وزن يك دِرهم، سس صغيرنيم درهم، سنگ ارمني به وزن يك چهارم درهم " داروي مشك تلخ "به وزن سه درهم، آنقدردر شراب ريحاني مخلوط كنند كه دارو در شراب آب مي شود و بخورند و شايد اين نسخه دارو كه در زير آيد براي درمان خفقان سرد كافي باشد . ايارج فيقرا (معجون تلخ مسهل ) به وزن يك مثقال، باسس صغيربه وزن يك دانگ . با اسكنجبين بخورد و بر آن دوام كند . داروهاي تبديل كننده و تعديل كننده مزاج از اين قرار ند : 1 - ترياق 2 - ميترادات (معجون مثروديطوس ) 3 - داروي مشك شيرين 4 - داروي مشك تلخ 5 - داروي قيصر 6 - شليثا 7 - داروي گوارشي عود و عنبر 8 - داروي مفرح كبير (شادي آور بزرگ) 9 - معجون النجاح 10 - قرص هاي مشك
اگر سردي مزاج در خفقان سرد بسيار فشار آورد، داروهاي زير مفيدند
الف) بلادر
ب) غذاي بيمار خفقان سردمزاج : آب نخود، آب گوشت جوجه كبوتر، گوشت گنجشك و چكاوك باشد.
داروهاي تركيبي در درمان خفقان قلبي سرد، يكي اين است :
نسخه:
گل گاوزبان يك دِرهم، زنجبيل بياباني، درونَه از هريك چهار درهم، بيمار در . اول ماه و در وسط ماه ودر آخرماه، يك دِرهم از اين داروي تركيبي را در شراب ريحاني مخلوط كند بخورد.
نسخه ديگر:
كهربا، جندبيدستَر، از هريك يك جزء، پوست تُرَنج كه خشكيده باشدبزرفرنج مشك، از هريك نيم جزء، كهربا، بدل مرجان از هريك يك دِرهم، پلنگ مشك، ميخك، سك، از هريك يك دِرهم.
معده و بیماریهای آن از دیدگاه ابو علی سینا (13)